Wanneer ben je een onderneming onder de staatssteunregels?

Er is alleen sprake van (verboden) staatssteun, als een voordeel wordt verstrekt aan een onderneming. Maar wanneer kwalificeert een entiteit precies als een onderneming? Volgens vaste rechtspraak van het Hof van Justitie is een onderneming: “Elke eenheid die een economische activiteit uitoefent, ongeacht haar rechtsvorm en de wijze waarop zij wordt gefinancierd.” Een economische activiteit houdt in dat er goederen of diensten op een bepaalde markt worden aangeboden.

Hierbij gelden de volgende uitgangspunten: 

1. Uniforme uitleg binnen de Europese Unie: De staatssteunregels komen voort uit Europees recht en moeten daarom uniform worden uitgelegd. Dit betekent dat de status van een onderneming volgens het nationale recht van een lidstaat niet doorslaggevend is. Een entiteit kan volgens het nationale recht geen onderneming zijn, maar wel voor de staatssteunregels als zodanig worden aangemerkt. De aard van de activiteiten is hierbij cruciaal: wordt er een economische activiteit verricht?
2. Winstoogmerk niet vereist: Het is niet noodzakelijk dat de entiteit gericht is op het genereren van winst. Ook non-profitorganisaties kunnen goederen of diensten aanbieden op een markt en daarmee als onderneming worden beschouwd.
3. Meerdere activiteiten: Een entiteit kan zowel economische als niet-economische activiteiten verrichten. Alleen ten aanzien van de economische activiteiten wordt de entiteit als onderneming beschouwd.

Particulieren kunnen in beginsel steun ontvangen, omdat zij geen onderneming zijn. Een onderneming kan evenwel ook als eenmanszaak gedreven worden. Dan gelden de staatssteunregels weer we. Een rechtspersoon zal vaak als onderneming kwalificeren, omdat deze meestal economisch actief zijn. In theorie kan een rechtspersoon een of meer verschillende ondernemingen omvatten, omdat er ook verschillende soorten economische activiteiten ontplooid worden. Het kan echter ook zijn dat meerdere rechtspersonen tezamen als één onderneming worden aangemerkt. Het gaat om de economische werkelijkheid, niet om de gekozen juridische structuur.

Ook overheidsinstanties of bedrijven die eigendom zijn van en worden bestuurd door een decentrale overheid kunnen voor bepaalde activiteiten als onderneming worden gekwalificeerd.

Een voorbeeld hiervan is een overheid die een pand bezit en dit verhuurt. Omdat verhuur een marktactiviteit is, kan de overheid in dit geval als onderneming worden beschouwd. Of er sprake is van verboden staatssteun hangt af van de andere staatssteuncriteria. Zo kan het zijn dat de huurprijs marktconform is en er de conclusie uiteindelijk is dat er geen sprake is van het verstrekken van een voordeel, dus geen (verboden) staatssteun. Dit zal van geval tot geval beoordeeld moeten worden.

Een overheid kwalificeert niet als onderneming wanneer zij handelt in het kader van “uitoefening van overheidsgezag.” Dit is het geval wanneer de activiteiten behoren tot de kerntaken van de Staat, zoals het leger of de politie, of wanneer de aard, het doel en de regelgeving van de activiteiten hiermee verband houden.

Het is van belang om goed te onderzoeken of bepaalde voordelen door een onderneming worden ontvangen en wat de omvang van die onderneming is, omdat dit mede bepalend is voor de mogelijkheden om staatssteun te ontvangen.

Deze blog maakt deel uit van onze uitgebreide reeks over staatssteun, waarin we verschillende aspecten van de staatssteunregels bespreken. Wil je je verder verdiepen in dit onderwerp? Bekijk dan onze volledige blogreeks over staatssteun voor meer inzichten en juridische uitleg of neem contact op met één van onze staatsteunrecht advocaten.