Is de bitcoin vatbaar voor beslag?

Vooralsnog worden bitcoins gezien als een vermogensrecht. Een vermogensrecht verschaft stoffelijk voordeel en is overdraagbaar, al dan niet samen met een ander recht. Bitcoins vallen dus juridisch in dezelfde categorie als aandelen en (geld)vorderingen.

In dit artikel wordt de vraag beantwoord of er beslag gelegd kan worden op een vermogensrecht als de bitcoin. Kan een crediteur door middel van een deurwaarder conservatoir beslag leggen op bitcoins – of een alternatieve cryptovaluta – van een debiteur? En zo ja, hoe dient dit dan te gebeuren?

Indien er sprake is van een schuld, kan de crediteur (na toestemming van de rechter) beslag leggen op de goederen van de debiteur. Op deze manier zorgt de crediteur ervoor dat hij de goederen waarop beslag is gelegd te gelde kan maken ten behoeve van zijn vordering. Dit mag hij doen op het moment dat de rechter hem in het gelijk heeft gesteld.

De kwalificatie van bitcoins als vermogensrechten brengt met zich mee dat er beslag op gelegd kan worden. Niet een al te gekke gedachte: een deurwaarder kan namelijk ook beslag leggen op FreeBees, Air Miles of Albert Heijn-spaarzegelboekjes. Net als bitcoins zijn dit ruilmiddelen die een economische waarde vertegenwoordigen en dus te gelde gemaakt kunnen worden om een schuld af te lossen.

Beslag leggen op bitcoins is in de praktijk niet eenvoudig. De bitcoins moeten daarvoor namelijk gelokaliseerd worden. De bitcoins kunnen op een digitale ‘wallet’ staan, maar de beslagene kan ze ook bewaren op een zogenoemde hardware ‘wallet’ (een soort usb-stick). Zo’n hardware wallet is klein en kan overal bewaard worden.

Een hardware ‘wallet’ is geen vermogensrecht, maar een roerende zaak waarop beslag gelegd kan worden. Indien de betreffende ‘wallet’ gevonden is, dan is nog de toegangscode (private-key) nodig om daadwerkelijk te kunnen beschikken over de bitcoins. Als dit allemaal gelukt is, kunnen de bitcoins overgemaakt worden naar een ‘wallet’ van een gerechtelijke bewaarder.

Zover bekend is het tot nu toe eenmaal voorgekomen dat er in het civielrecht beslag is gelegd op cryptovaluta. Toen heeft de rechter de deurwaarder en een ingeschakelde ICT-deskundige toestemming verleend om zich toegang te verschaffen tot de computer en andere gegevensdragers van de beslagene. Deze gegevensdragers mochten ook meegenomen worden. Daarnaast heeft de rechter de beslagene – op straffe van een dwangsom – veroordeeld om mee te werken aan de beslaglegging en om zijn cryptogeld in gerechtelijke bewaring te geven aan de deurwaarder.

Het Openbaar Ministerie heeft ook ervaring met het leggen van beslag op bitcoins. Tijdens een strafrechtelijk onderzoek kan namelijk blijken dat een verdachte beschikt over een ‘wallet’ met bitcoins. In 2017 heeft het OM ongeveer 1000 bitcoins in beslag genomen na het overnemen en oprollen van het ondergrondse Hansa Market.

Heeft u vragen over beslaglegging op cryptovaluta of wilt u beslag leggen op cryptovaluta? Het blockchainteam van PlasBossinade helpt u graag hierbij.

Lees:

Is bitcoin geld?