Mijn energieleverancier failliet: hoe nu verder?

In 2004 is de energiemarkt in Nederland geliberaliseerd (of open gesteld). Hiervoor is gekozen om de concurrentie tussen energieleveranciers te bevorderen en afnemers de keuzevrijheid te geven zelf een eigen energieleverancier te kiezen. Een van de belangrijkste doelen was het bewerkstellingen van een verlaging van de energieprijzen. De concurrentie tussen energieleveranciers is ook daadwerkelijk op gang gekomen. Zo waren er in mei 2020 maar liefst 59 verschillende energieleveranciers met een vergunning van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) om energie te mogen leveren aan kleinverbruikers.

Met name door de sterke stijging van de energieprijzen in 2021, zijn de afgelopen tijd een aantal (kleine) energieleveranciers gefailleerd. De oorzaak hiervan is dat de tarieven voor de verkoop van energie aan afnemers voor bepaalde langere perioden waren vastgelegd in leveringsovereenkomsten, waardoor de stijging van de energieprijzen niet één op één kon worden doorbelast aan de afnemers. Door de faillissementen kregen afnemers echter toch te maken met de stijgende energieprijzen, omdat zij verder moesten met andere energieleveranciers tegen op dat moment geldende leveringsvoorwaarden. In dit artikel geven wij (juridische) handvatten voor zowel klein- als grootverbruikers die worden geconfronteerd met een faillissement van hun energieleverancier.

Het faillissement van een (rechts-)persoon wordt uitgesproken, indien deze (rechts-)persoon in de toestand verkeert dat hij heeft opgehouden te betalen. Een faillissement kan op verzoek van een schuldeiser of op eigen aangifte worden uitgesproken. Bij de onlangs gefailleerde energieleveranciers is er sprake van een faillissement op eigen aangifte. De energieleveranciers voorzagen namelijk dat zij niet langer in staat waren hun verplichtingen, waaronder de plicht tot levering van energie, na te komen. Als een energieleverancier ook aan kleinverbruikers levert, dan dient zij de ACM te verzoeken om haar vergunningen in te trekken, waarna ACM overgaat tot een ‘intrekkingsbesluit’.[1]

[1] Zie onder meer artikel 95f Elektriciteitswet 1998 en artikel 47 Gaswet.

De wetgever vindt het ongewenst als kleinverbruikers als gevolg van een faillissement van hun energieleverancier (tijdelijk) geen energie meer zouden ontvangen. De waarborging van leveringszekerheid voor energie is daarom wettelijk verankerd.[1]

Als de ACM besluit tot intrekking van de vergunning, dan geldt dat de energieleverancier nog een korte periode van maximaal 20 werkdagen heeft om zelf te komen tot verkoop van zijn klantenportefeuille aan een andere energieleverancier (de ‘vensterperiode’). Gedurende deze vensterperiode is de kleinverbruiker van levering van energie verzekerd en kan hij zelf niet overstappen naar een andere energieleverancier. Indien de overdracht van de klantenportefeuille in de vensterperiode niet (tijdig) wordt gerealiseerd, dan worden alle klanten naar rato verdeeld over de overige energieleveranciers in Nederland (de ‘restverdeling’).

Zowel in het geval van een verkoop door de gefailleerde energieleverancier van de klantenportefeuille aan een andere energieleverancier, als in het geval van een verdeling over de overige energieleveranciers in Nederland, wordt een kleinverbruiker geconfronteerd met de leveringsvoorwaarden van een andere energieleverancier. Indien de energieprijzen over het algemeen zijn gestegen, dan is de kans groot dat een kleinverbruiker te maken krijgt met hogere tarieven. Een kleinverbruiker kan een leveringsovereenkomst dan altijd opzeggen zonder opgaaf van redenen met inachtneming van een opzegtermijn van maximaal dertig dagen.[2] Het is echter maar de vraag of de tarieven op dat moment bij een andere energieleverancier lager zullen zijn.

[1] Zie onder meer het Besluit leveringszekerheid Elektriciteitswet 1998 en het Besluit leveringszekerheid Gaswet.

[2] Zie artikel 95m lid 10 Elektriciteitswet 1998 en artikel 52b lid 10 Gaswet.

De hiervoor omschreven regeling voor kleinverbruikers in het geval van een faillissement van hun energieleverancier is niet van toepassing op grootverbruikers. Ook voor grootverbruikers acht de wetgever het echter gewenst dat de levering van energie in het geval van een failliete energieleverancier ongestoord blijft verlopen.[1]

Voor de levering van energie aan grootverbruikers treedt de programmaverantwoordelijke in de plaats van de failliete energieleverancier, tot het moment waarop de grootverbruiker een nieuwe leveringsovereenkomst heeft gesloten met een energieleverancier dan wel de levering aan de grootverbruiker is beëindigd. Een programmaverantwoordelijke is een marktpartij die energie inkoopt op de groothandelsmarkt namens de energieleveranciers. De programmaverantwoordelijken zijn verantwoordelijk voor de balans tussen vraag en aanbod van elektriciteit en aardgas op het Nederlandse energienetwerk. Elke energieleverancier is verplicht om een programmaverantwoordelijke te hebben.

De grootverbruikers worden zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk binnen drie werkdagen na de in de ‘indeplaatstreding’ schriftelijk door de betreffende programmaverantwoordelijke op de hoogte gesteld met volledige erkenning van de ontstane situatie en de thans geldende voorwaarden (daaronder begrepen de opzeggingsmogelijkheden).

[1] Zie onder meer de Systeemcode Elektriciteit en de Aansluit- en transportcode gas RNB.

De Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet zullen binnenkort worden vervangen door de nieuwe Energiewet, die beoogt een modern en geactualiseerd ordeningskader te bieden dat de energietransitie ondersteunt en stimuleert en tegelijkertijd bijdraagt aan het doel van een schone, CO²-arme energievoorziening die ruimtelijk inpasbaar, veilig, betrouwbaar en betaalbaar is. Hierbij is ook aandacht voor de eisen voor vergunningverlening aan energieleveranciers. Strengere vergunningseisen zouden afnemers immers kunnen beschermen, in het bijzonder in het geval van faillissement van een energieleverancier. Voor nu dienen klein- en grootverbruikers het te doen met het hierboven geïntroduceerde (wettelijke) kader.

Heeft u te maken met een failliete energieleverancier en heeft u vragen? Neem dan gerust contact met ons op.