Wel of geen verplichting om een lokale cliëntenraad in te stellen?
In de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 (Wmcz2018) is opgenomen dat zorginstellingen in de regel een cliëntenraad moeten instellen als er minimaal 10 of 25 zorgverleners werkzaam zijn. Zorgaanbieders (instellingen) die langdurige zorg verlenen of thuiszorg met meerdere locaties hebben als aanvullende verplichting om per locatie een cliëntenraad in te stellen. In de situatie dat er geen behoefte is aan een cliëntenraad voor een locatie of een lokale cliëntenraad in redelijkheid niet is aangewezen vervalt deze verplichting.
Locaties conform Wmcz 2018
Onder ‘locatie’ wordt in principe ieder gebouw verstaan dat op afstand van andere gebouwen op een afzonderlijk grondstuk of eigen terrein staat en een functie heeft in directe zorgverlening. Het is dus theoretisch mogelijk dat er twee gebouwen op een terrein staan dus als twee locaties aan te merken zijn als zij duidelijk van elkaar te onderscheiden zijn vanuit het perspectief van verschillende categorieën. In de Wmcz 2018 zijn geen nadere eisen opgenomen voor een locatie. Voor een locatie is de grens van tien zorgverleners dus niet van toepassing.
Uitzonderingen
Zoals hierboven aangegeven vervalt de verplichting tot het hebben van een cliëntenraad voor een locatie op het moment dat een representatief deel van de cliënten of hun vertegenwoordigers van een locatie aangeven dat zij geen behoefte hebben aan een lokale cliëntenraad. De behoefte vanuit de cliënten is leidend.
De verplichting tot het instellen van een lokale cliëntenraad vervalt ook indien het in redelijkheid voor een of meerdere locaties niet aangewezen is een cliëntenraad in te stellen. Het is aan de zorginstelling, bij monde van het bestuur, om dit te beargumenteren. Mocht er een verschil van inzicht ontstaan tussen de cliënten en de zorginstelling dan kunnen de cliënten of hun vertegenwoordiger het geschil voorleggen aan de commissie van vertrouwenslieden.
Uitspraak Landelijk Commissie van Vertrouwenslieden (LCvV)
Het LCvV heeft op 1 december 2023 een uitspraak gedaan waarin zij heeft geoordeeld dat een lokale cliëntenraad in redelijkheid is aangewezen. In de onderhavige uitspraak betreft het een zorgaanbieder van intramurale en extramurale zorg voor mensen met een verstandelijke beperking, gedragsproblematiek en/of ontwikkelingsachterstand. De zorgaanbieder heeft tientallen zorglocaties en woonlocaties.
Het verzoek van een delegatie van vertegenwoordigers van cliënten is door het bestuur van de zorgaanbieder afgewezen omdat:
- de wens vanuit de delegatie om een cliëntenraad in te stellen enkel voortkomt vanuit individuele belangen;
- op de locatie in de regel niet meer dan tien natuurlijke personen zorg verlenen;
- dat huidige medezeggenschapsstructuur van de zorgaanbieder voorziet in volwaardige medezeggenschap op alle niveaus, waaronder clusterraden, regioraden en een centrale cliëntenraad. Daarnaast zijn er lokale groepsoverleggen die inspraak hebben zoals de Wmcz 2018 dat voorschrijft, aldus de zorgaanbieder.
Ten aanzien van het eerste argument geeft het LCvV aan dat uit de parlementaire geschiedenis volgt dat er door de wetgever geen nadere eisen zijn gesteld aan wanneer sprake is van een locatie waar een cliëntenraad in redelijkheid niet is aangewezen. Hiermee geeft het LCvV ook direct aan dat het wettelijk getalscriterium voor zorgverleners (het tweede argument) dus niet op gaat. Het derde argument biedt volgens het LCvV geen soelaas omdat gebleken is dat de groepsoverleggen op de locatie per december 2022 zijn gestaakt en de clusterraad die de belangen van deze locatie geacht wordt te behartigen, zeer veel vacatures kent en al enige tijd niet operationeel is.
Het LCvV houdt bij het vaststellen van de termijn waarbinnen een cliëntenraad dient te worden ingesteld wel rekening met het feit dat de huidige situatie qua zorgverleners en bezetting voor deze locatie niet representatief te achten is.
Vragen?
Vanuit PlasBossinade Advocaten begeleiden wij met regelmaat zorginstellingen bij het opzetten van een medezeggenschapsstructuur. Daarbij gaan wij zo pragmatisch als mogelijk te werk en werken wij samen met de zorgaanbieder met als uiteindelijk doel om een werkbare en passende medezeggenschapsstructuur neer te zetten. Neemt u dan ook gerust contact met ons op als u vragen aangaande medezeggenschap heeft.
