Aansprakelijkheid voor graafschade
Raak je tijdens je graafwerkzaamheden een leiding, dan ben je daarvoor bijna altijd aansprakelijk. Een recent gepubliceerde uitspraak bevestigt nog maar eens dat een (zeer) zware onderzoeksplicht rust op de uitvoerder van graafwerkzaamheden (de grondroerder). Reden genoeg om de aansprakelijkheid bij graafschade aan de hand van deze uitspraak nog eens onder de aandacht te brengen.
Hoe zat het ook alweer?
In de grond liggen veel kabels en leidingen. Die kabels of leidingen zijn vaak al decennia geleden gelegd. De exacte locatie van die kabels of leidingen is vaak voor niemand precies duidelijk.
Voor de grondroerder is het oppassen geblazen. De grondroerder heeft een zorgplicht ter voorkoming van schade aan die kabels en leidingen (dit op basis van artikel 2 lid 2 van de WIBON). De grondroerder moet onderzoek doen om vast te stellen waar die kabels of leidingen precies liggen.
Wie is grondroerder? Degene onder wiens verantwoordelijkheid of leiding graafwerkzaamheden worden verricht. Wat zijn graafwerkzaamheden? Het mechanisch verrichten van werkzaamheden in de ondergrond. Daar is al snel sprake van. Zelfs als je als particulier handmatig met een edelmanboor – te koop bij het plaatselijke tuincentrum – een gat van 50 cm graaft om een schutting te plaatsen, is al sprake van graafwerkzaamheden, aldus de Rechtbank Den Haag in een recente uitspraak.
De grondroerder moet er voor zorgen dat a) vóór aanvang van de werkzaamheden een graafmelding is gedaan, b) onderzoek is verricht naar de precieze ligging van onderdelen van netten op de graaflocatie en c) op de graaflocatie de van het Kadaster ontvangen gebiedsinformatie aanwezig is. Bij dat laatste gaat het kort gezegd om door de netbeheerders verstrekte informatie over de dichtbij de graaflocatie gelegen netten. De informatie moet gebaseerd zijn op de meest nauwkeurige metingen die beschikbaar zijn, en moeten (ten aanzien van de horizontale ligging) ten minste een nauwkeurigheid hebben van een meter.
De netbeheerder heeft daar dus een verplichting, maar die van de grondroerder gaat veel verder. In het kader van diens onderzoeksplicht (zie onder b) hiervoor) heeft de Hoge Raad enige tijd geleden (in 2018) bepaald dat een grondroerder in beginsel de Richtlijn ‘zorgvuldig grondroeren van initiatief- tot gebruiksfase’: de CROW 500 moet volgen. Feitelijk komt het erop neer dat de grondroerder niet alleen een inspanningsverplichting om óp de door de netbeheerder verstrekte informatie op zoek te gaan naar kabels. De zorgplicht omvat óók de verplichting om die kabels daadwerkelijk te in de grond lokaliseren. Dat gaat dus ver!
Hoe werkt dit in de praktijk?
Uit recent verschenen uitspraken van rechters volgt dat de soep daadwerkelijk zo heet wordt gegeten als deze wordt opgediend. In nagenoeg alle gevallen waarin bij graafwerkzaamheden een kabel of leiding wordt geraakt, oordeelt de rechter dat de grondroerder aansprakelijk is. Het niet volgen van de CROW richtlijn (c.q. het niet daadwerkelijk vóóraf in de grond lokaliseren van de kabels en leidingen) leidde in feite in alle gevallen tot volledige aansprakelijkheid van de grondroerder, zélfs in die gevallen waarin de informatie van de netbeheerder niet de hiervoor genoemde nauwkeurigheid van een meter had.
Want, zo oordeelt de rechter: dit ontslaat de grondroerder niet van zijn eigen onderzoeksplicht. Temeer niet in gevallen waarin al lange tijd geen werkzaamheden meer zijn verricht op de betreffende locatie. Dan moet de grondroerder er des te meer op bedacht zijn, dat de kabels en leidingen anders kunnen liggen. Netbeheerders hebben ook geen verplichting om de locatie van netten zo nu en dan te controleren.
Zeer recent overwoog de rechtbank Gelderland nog over een leidingschade. Ook daar had de grondroerder niet gehandeld conform de CROW-richtlijn (althans kon dit niet aantonen). Het gevolg: de grondroerder was aansprakelijk. En ook de hiervoor genoemde grondroerder die met zijn Edelmanboor een leiding raakte (dat was nota bene een particulier) was aansprakelijk, omdat hij de leiding niet had vooraf had gelokaliseerd.
Conclusie
Als grondroerder ben je eigenlijk altijd aansprakelijk voor graafschade. Eigenlijk is dit slechts anders als je kunt aantonen dat je volgens de CROW Richtlijn hebt gewerkt. Volg dus die richtlijn stipt en documenteer dat ook!