Contracteren (in de zorg)
Over contractsvrijheid en machtsverhoudingen
Kan er in de zorg nog vrij gecontracteerd worden? Zorgverzekeraars zijn steeds meer sturend en bepalend over wat waar ingekocht mag worden. Dat geldt niet alleen voor medicijnen, maar ze sturen ook op welke zorgaanbieders welke zorg mogen verlenen. Ze proberen zelfs te bepalen hoeveel contractanten er per regio moeten komen.
Laten we wel wezen, specialisatie is een mooi fenomeen dat in beginsel tot vergroting van kwaliteit leidt. Maar hoe meer specialisatie er komt, des te minder aanbieders van die specifieke zorg er overblijven. Met het wegvallen van concurrentiedruk voelen aanbieders zich minder genoodzaakt om te innoveren of anderszins beter te zijn dan de concurrente en daarmee neemt de kwaliteit op termijn weer af. Specialisatie is dus mooi, maar er moet ook voldoende concurrentie overblijven.
Zowel de Autoriteit Consument en Markt (ACM) als de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) proberen in enige mate toe te zien op het behoud van kwaliteit in de zorg. Veel van de problemen zijn echter niet zichtbaar voor de ACM en NZa. Bijvoorbeeld als zorgverzekeraars in hun inkoopprocedures bepalen dat zij per regio nog maar een contractant willen hebben. Marktpartijen worden dan gedwongen om gezamenlijk in te schrijven.
De zorgverzekeraars benoemen dan wel expliciet dat de aanbieders zelf moeten opletten dat de mededinging niet in gevaar komt, maar aangezien de zorgverzekeraars zelf vrijwel alle voorwaarden van de dienstverlening voorschrijven, zijn de enige onderdelen waarop de marktpartijen zich nog kunnen onderscheiden, direct ook die onderdelen waarover zij moeten afstemmen hoe zij gezamenlijk gaan inschrijven. Met de wijze waarop de zorgverzekeraars willen inkopen en invloed willen uitoefenen op hoe de markt er volgens hen uit zou moeten zien, roeien zij zelf het laatste stukje mededinging in de zorg(inkoop) uit.
Politiek komt om de zoveel tijd de discussie sowieso weer terug of marktwerking in de zorg wenselijk is. Aangezien de zorg toch al (over)gereguleerd is, mogen we mijns inziens blij zijn als er nog wel enige marktwerking overblijft. Natuurlijk zijn er bepaalde wenselijke ontwikkelingen vanuit de politiek of zorginkoop gezien, maar je moet daar alleen in sturen door positieve effecten te stimuleren en belonen en de uitwerking en invulling verder aan de markt zelf overlaten. Marktpartijen dwingen tot samenwerkingen, waarin hun zelfstandigheid ernstig in gevaar komt, leidt op termijn alleen maar tot verlies van kwaliteit.