Heeft de welstandscommissie het laatste woord?
Het is ‘maar’ een advies
Realiseer je dat een welstandsadvies altijd ‘maar’ een advies is. B&W kunnen daarvan afwijken. Dat had de gemeente Wassenaar over het hoofd gezien. Daar was in een bestemmingsplan de regel opgenomen dat alléén met een positief welstandsadvies gebouwd mocht worden. Was dat positieve advies er niet, dan moesten B&W de omgevingsvergunning weigeren. Bouwers waren daarmee dus volledig overgeleverd aan de welstandscommissie. Dat gaat te ver, aldus de Raad van State in een uitspraak van 10 januari 2018. Volgens het wettelijk systeem is het immers niet de welstandcommissie, maar zijn het uiteindelijk B&W die beslissen over het al dan niet verlenen van een omgevingsvergunning. Het welstandsadvies speelt daarbij een belangrijke rol, maar is niet doorslaggevend.
Afwijken van advies kan
Het gebeurt in de praktijk niet vaak, maar B&W zouden bijvoorbeeld een ander welstandelijk oordeel kunnen hebben dan de welstandcommissie. Ook kunnen B&W in afwijking van een negatief welstandsadvies toch een omgevingsvergunning verlenen, als zij een bouwplan zó (maatschappelijke) belangrijk vinden, dat het ondanks strijd met redelijke eisen van welstand toch gewoon gebouwd moet worden (bijvoorbeeld de grote blauwe doos met gele IKEA-letters erop; art. 2.10 lid 1 sub d Wabo).
Bezwaar maken tegen een welstandadvies kan, maar valt niet mee
Tot slot een tip voor wie een negatief welstandsadvies wil aanvechten in bijvoorbeeld een bezwarenprocedure. Dat kan volgens jarenlange vaste jurisprudentie eigenlijk maar op drie manieren: ofwel door het inschakelen van een eigen onafhankelijke deskundige, ofwel door aan te tonen dat het welstandsadvies in strijd is met de gemeentelijke welstandsnota of andere gemeentelijke welstandscriteria (bijvoorbeeld een beeldkwaliteitsplan), ofwel aannemelijk maken dat het welstandsadvies onzorgvuldig tot stand is gekomen (bijvoorbeeld op basis van onjuiste tekeningen van het bouwwerk en/of de omgeving). Maar wees gewaarschuwd, het met succes bestrijden van een welstandsadvies is geen sinecure.
In de praktijk blijkt de welstandscommissie vaak wel het laatste woord te hebben.