Legesverordening niet goed bekendgemaakt? Dan geen leges!

De leges voor een omgevingsvergunning-bouw (vroeger: bouwvergunning) zijn afhankelijk van de hoogte van de bouwkosten; hoe hoger de bouwkosten, hoe hoger de leges. In de legesverordening of de daarbij behorende tarieventabel staat meestal een definitie van het begrip van “bouwkosten”. En daar begint het probleem, want in die definitie wordt voor de berekening van de bouwkosten verwezen naar andere documenten, zoals de Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken 2012 (UAV 2012) of NEN-normen. Die documenten kent niet iedereen en heeft niet iedereen. En in de meeste gemeenten worden die documenten wel in de verordening genoemd, maar niet gepubliceerd.

Dat was ook het geval in Groningen. De legesverordening 2012 verwees voor de berekening van de bouwkosten naar de UAV en een NEN-norm, maar die documenten waren niet bekendgemaakt. Daaraan verbond de rechtbank Noord-Nederland in een uitspraak van 8 november 2016 de consequentie dat de Groningse legesverordening niet correct was bekendgemaakt. Dat betekende dat de legesverordening voor dat onderdeel (bouwkosten) onverbindend was. De rechtbank oordeelde dat daarom geen bouwleges konden worden opgelegd en vernietigde de aanslag (ten bedrage van € 414.392; het ging om de bouw van een nieuw zorggebouw waarvan de geschatte bouwkosten circa € 14.000.000 bedroegen).

De uitspraak van de rechtbank Noord-Nederland staat niet op zichzelf. Al eerder oordeelden de Hoge Raad en de rechtbank Oost-Brabant dat documenten waarnaar in een legesverordening of tarieventabel wordt verwezen, bekendgemaakt moeten worden (op grond van artikel 139 Gemeentewet). Daarbij moet wel worden opgemerkt dat het arrest van de Hoge Raad alleen gaat over NEN-normen en niet over andere niet-gepubliceerde documenten. Een verschil tussen NEN-normen en de UAV is bijvoorbeeld dat NEN-normen niet publiekelijk (via internet) beschikbaar zijn, maar de UAV wel. De rechtbank Noord-Nederland oordeelde in de uitspraak van 8 november 2016 dat dit verschil niet relevant is en dat, los van de beschikbaarheid op andere wijze, alle documenten waarnaar in een legesverordening wordt verwezen met die legesverordening bekendgemaakt moeten worden.

Bekendmaking van verordeningen, inclusief alle daarin genoemde documenten, moet in principe digitaal plaatsvinden (art. 139 lid 1 Gemeentewet). Als dat om praktische of technische redenen niet mogelijk is, dan kan de gemeente die documenten in papieren vorm ter inzage te leggen. In dat laatste geval is daar wel een expliciet besluit voor nodig (artikel 139 lid 3 Gemeentewet). Verder geldt bij niet digitale publicatie als voorwaarde dat een gemeente desgevraagd papieren kopieën van die documenten verstrekt tegen betaling van bedragen die niet hoger zijn dan de tarieven die de gemeente hanteert voor het verstrekken van papieren kopieën van besluiten die algemeen verbindende voorschriften inhouden.

Een snelle quickscan op internet leert dat in gemeentelijke legesverordeningen en  tarieventabellen voor de omschrijving van “bouwkosten” – en soms ook voor andere omschrijvingen of berekeningen - wordt verwezen naar documenten die niet zijn bekendgemaakt (artikel 139 lid 1 Gemeentewet) en evenmin ter inzage liggen (139 lid 3 Gemeentewet). Uit de hiervoor genoemde jurisprudentie volgt dan dat de legesverordening – voor die onderdelen – onverbindend is. Legesaanslagen die daarop zijn gebaseerd, zullen door de rechter worden vernietigd.

Gemeenten doen er dus goed aan om te checken of alle in hun legesverordening of tarieventabel genoemde documenten overeenkomstig artikel 139 Gemeentewet zijn bekendgemaakt en zo niet, dat alsnog te doen.