Mogelijkheden van de Wet open overheid voor non-profitorganisaties

De Woo ziet vooral op de overheid, maar kan ook relevant zijn voor stichtingen, verenigingen en andere maatschappelijke organisaties. Zij kunnen namelijk door middel van de Woo bepaalde informatie verkrijgen. Daarnaast moet u mogelijk informatie verstrekken of gaat het om informatie over uw organisatie. Onder de Wob werd informatie verstrekt wan­neer er een verzoek om werd gedaan. Door de Woo moeten bestuursorganen informatie ook actief openbaar maken. Een bestuursorgaan dat rechtstreeks een bestuurlijke aangelegenheid behandelt, maakt daardoor voortaan bij de uitvoe­ring zelf informatie openbaar. Als een orgaan een deel van de informatie niet openbaar maakt, zal dit worden gemeld. Daarnaast is er een adviescollege open­baarheid en informatiehuishouding op­gericht. Het college adviseert onder meer over vragen bij de uitvoering van de Woo.

Wie kan een verzoek krijgen? De Woo is van toepassing op bestuursorganen. Onder bestuursorganen vallen de vele verschillende delen van de centrale en decentrale overheid. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen a-organen en b-organen. A-organen zijn altijd bestuurs­orgaan. De onderdelen van de overheid waar organisaties mee te maken hebben of mee samenwerken zijn waarschijnlijk veelal a-orgaan. B-organen zijn alleen bestuursorgaan wanneer ze een bepaalde publieke taak uitoefenen. In het verleng­de van de bestuursorganen zijn er ook or­ganisaties die onder verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan werken en zo onder de Woo vallen. Bepaalde stichtin­gen vallen bijvoorbeeld geheel onder een bestuursorgaan. Organisaties die alleen samenwerken met een bestuursorgaan zijn dat niet. Toch kunnen zij onder de Woo vallen. Als een organisatie informa­tie met het bestuursorgaan heeft gedeeld, valt die informatie namelijk mogelijk wel onder de Woo. Het is goed om hier­van als organisatie bewust te zijn, zeker vanwege de actieve openbaarmaking.

Wie kan een verzoek doen? In het be­stuursrecht is het vaak zo dat een bepaald instrument alleen openstaat voor belanghebbenden. Onder die belangheb­benden vallen alleen (rechts)personen die aan bepaalde voorwaarden voldoen. Daardoor vallen al veel partijen af. Voor organisaties is het doorgaans lastig om als belanghebbende aangemerkt te worden, tenzij kortweg het betrokken belang hun (statutair) doel is en ze daar­aan ook duidelijk uitvoering geven. De Woo richt zich daarentegen tot eenieder. Het gaat namelijk uit van het algemeen belang van openbaarheid van publieke informatie voor de democratische sa­menleving. Voor iedereen in Nederland geldt dit belang en zo is iedereen be­langhebbende. Organisaties kunnen daardoor dus ook een verzoek doen.

Het was de bedoeling om een documentenregister op te zetten, waar de Woo informatie in samengebracht zou worden. De informatie in dit documentenregister zou gaan bestaan uit 'machinaal leesbare open-formaatbestanden' zodat ze goed doorzoekbaar zijn. Daardoor konden maatschappelijke organisaties heel het register doorzoeken op de belangen waarvoor zij zich inzetten. Denk aan een natuurorganisatie die veel makkelijker informatie over een bepaalde plant, dierof omgeving kan doorzoeken. Het klinkt misschien te mooi om waar te zijn en dat is het helaas ook gebleken. Het maken en beheren van het documentenregister stuitte op veel praktische bezwaren en wordt vooralsnog niet uitgevoerd. Een an­der alternatief voor het publiceren in een register is het publiceren van een voor personen elektronisch raadpleegbaar overzicht. Zo kan het verloop van een subsidieaanvraag in een overzicht worden weergegeven.

Hoe doet u een verzoek? Hoewel een bestuursorgaan bepaalde informatie ook al zelf openbaar kan maken, blijft de mogelijkheid bestaan om openbaarma­king te verzoeken. U kunt een verzoek mondeling of schriftelijk indienen. Het verzoek is elektronisch te verzenden. Het makkelijkste is om bij het bestuurs­orgaan in kwestie te bekijken wat de gewenste methode is. Bij het verzoek moet u aangeven om welke aangelegen­heid of document het gaat. Als een ver­zoek te algemeen is geformuleerd, zal het bestuursorgaan binnen twee weken vragen om het verzoek te preciseren. Het bestuursorgaan zal daarbij behulpzaam zijn. Tegelijkertijd is het goed om het verzoek niet te precies te formuleren, om­dat anders misschien niet alle gewenste informatie daaronder valt. Vervolgens zal het bestuursorgaan besluiten of de informatie openbaar gemaakt kan wor­den. Het komt voor dat een verzoeker wel graag zelf de informatie zou zien, maar liever niet heeft dat iedereen het te weten komt. Het is daarom goed om u te realiseren dat openbaar maken betekent dat het openbaar wordt voor iedereen. Er zijn daarnaast verschil­lende gronden waarom informatie niet openbaar kan worden. Denk daarbij aan informatie over de veiligheid van de staat, informatie die bedrijven vertrouwelijk met de overheid hebben gedeeld of per­soonsgegevens. Het gevolg kan zijn dat informatie uit het stuk wordt gehaald en het stuk daarna wel openbaar kan worden of dat heel het stuk eronder valt.

Een bijzondere categorie informatie wordt gevormd door de persoonlijke beleidsopvatting, dat zijn ambtelijke adviezen, visies, standpunten en overwe­gingen ten behoeve van intern beraad. Daaronder vallen niet feiten, prognoses, beleidsalternatieven, de gevolgen van een bepaald beleidsalternatief of andere onderdelen met een overwegend objectief karakter. Een persoonlijke beleidsopvat­ting kan geanonimiseerd openbaar wor­den gemaakt als de betrokken persoon daarmee akkoord gaat. De gedachte achter deze beperking is dat de Woo niet tot gevolg moet hebben dat de zogeheten bestuursintimiteit verloren gaat, omdat het allemaal openbaar wordt. Personen zouden dan niet meer een eigen ge­dachte op papier durven zetten en dat is niet goed voor de gedachtevorming.

Uiteraard zijn er nog meer uitzonderingen en bijzondere gevallen of situaties die een rol kunnen spelen. Meer weten over de Woo? Neem gerust contact op met ons op.