Nederland weer een klein beetje van het stikstofslot?
Door corona weten we hoe het voelt als Nederland echt op slot zit. Voor de coronacrisis werd vaak gezegd dat Nederland “op slot” zat vanwege de stikstof. Iedere activiteit die ook maar tot een beetje extra stikstof leidt, zou verboden zijn. Dat komt omdat de meeste stikstofgevoelige habitatgebieden in Nederland al zwaar overbelast zijn. In juridisch-ecologisch jargon: de kritische depositiewaarden (KDW) worden – soms fors – overschreden. Daarom zou iedere extra mol N/ha/jaar (dat is de meeteenheid van stikstof) voorkomen moeten worden.
Stikstofdepositie bij overschrijding KDW
In een uitspraak van 22 april 2020 lijkt de Raad van State wat ruimte te bieden. De uitspraak ging over het projectplan voor de versterking van 47,8 kilometer dijk tussen Hoorn en Amsterdam. De realisatie daarvan zou leiden tot stikstofdepositie op diverse habitattypen in Natura 2000-gebieden (onder meer in Eilands Polder en Naardermeer) waar de kritische depositiewaarden al waren overschreden. Tegenstanders van het dijkproject vonden dan ook dat de extra stikstofdepositie – en dus het dijkproject zelf – in strijd was met de Wet natuurbescherming.
Raad van State: wel extra stikstof boven KDW, geen verslechtering
De Raad van State denkt daar anders over. Ook al is de kritische depositiewaarde overschreden, dan hoeft de toename van stikstofdepositie nog steeds niet in de weg te staan aan de verlening van een vergunning voor een project “als en nadat uit de passende beoordeling de zekerheid is verkregen dat het project de natuurlijke kenmerken van het Natura 2000-gebied niet zal aantasten.” Dat moet ecologisch dan wel heel goed onderbouwd worden in een projectspecifieke passende beoordeling.
Voor het dijkversterkingsproject was er zo’n goed onderbouwde passende beoordeling. Daarin werd aangetoond dat extra stikstof niet zou leiden tot ecologisch meetbare of waarneembare effecten en daarom niet tot een verslechtering van de natuurlijke kenmerken van de Natura 2000-gebieden. Het ecologisch onderzoek concludeerde dat het laten dalen van de feitelijke stikstofdepositie tot beneden de kritische depositiewaarden wel als doel is geformuleerd, maar dat dat in de praktijk niet noodzakelijk is om de instandhoudingsdoelstellingen voor de Natura 2000-gebieden te halen. Van belang is bijvoorbeeld de duur van de stikstofdepositie (bijvoorbeeld alleen in de aanlegfase of ook in de jaren daarna), het aanwezige areaal van een bepaald habitattype en de kwaliteit daarvan.
Helemaal nieuw is dit niet. Ook in de uitspraak over de overnachtingshaven in Lobith oordeelde de Raad van State dat een toename van stikstofdepositie niet automatisch hoeft te leiden tot significante negatieve gevolgen voor een Natura-2000 gebied.
Kortom, het vergt wellicht wat ecologisch onderzoek en ecologische hersengymnastiek, maar Nederland zit niet helemaal op het stikstofslot; het blijft mogelijk om – ook in overbelaste stikstofsituaties en boven de kritische depositiewaarden – projecten te vergunnen die leiden tot extra stikstofdepositie.